در روايات شيعه آمده است كه بايد در مصيبت صبر كرد و از بى‏ قرارى و بى‏ تابى پرهيز نمود و از سيلى برچهره زدن و مانند آن خوددارى كرد.
با اين وصف، چرا شيعه در ايام سوگوارى بر خلاف اين احاديث گام عمل مى‏كند؟

پاسخ‏
تفاوت است ميان گريه براى از دست رفتگان، كه در خصوصيات فطرى است و چاك كردن گريبان و خراشيدن صورت.
راه نخست، راه پيامبر و ياران اوست؛ آنگاه كه فرزندش ابراهيم درگذشت، چنين فرمود: «چشم گريان است و اشك ريزان و قلب سوزان». «1»
در جنگ احد، آنگاه كه حمزه شهيد شد، صفيه دختر عبدالمطّلب‏
__________________________________________________
(1). مجمع الزوائد، ج 3، ص 8

در دامنه احد به دنبال پيامبر مى‏گشت. وقتى حضرت او را ديد، ميان انصار و او فاصله انداخت و فرمود: او را به حال خود واگذاريد. صفيه كنار جنازه حمزه نشست و گريست. هرگاه صدايش به گريه بلند مى‏شد، صداى گريه پيامبر صلى الله عليه و آله نيز بلند مى‏شد و اگر او آهسته مى‏گريست پيامبر هم آهسته گريه مى‏كرد. فاطمه، دختر رسول اللَّه صلى الله عليه و آله نيز مى‏گريست. پيامبر صلى الله عليه و آله به دخترش فاطمه مى‏فرمود: «هيچ كس مانند تو مصيبت نخواهد ديد.» «1»
حضرت زهرا عليها السلام پس از رحلت پيامبر پيويسته مى‏گريست و مى‏فرمود: اى پدر، تو به پروردگارت نزديك شدى و دعوتش را اجابت كردى، اكنون بهشتِ برين جايگاه تو است. «2»
در طول تاريخ اسلام، گريه برگذشتگان ونزديكان درميان مسلمانان؛ اعم از صحابه و تابعان، بيش از آن است كه ما در اينجا منعكس كنيم حتى گريه‏هاى شيخين (ابوبكر و عمر) در موارد زيادى، هنگام درگذشت دوستانشان در تاريخ ثبت شده است. «3»
عايشه مى‏گويد: پس از آن كه رسول خدا قبض روح شد، سر او را بر بالش نهادم و برخاسته با زنان ديگر، بر سر و صورت زدم. «4»
سوگوارى براى عزيزان، كه از فطرت انسان سرچشمه مى‏گيرد، نه تنها مطلوب و خواستنى است، حتى تاريخ مى‏گويد: در جنگ احد، زنان‏
__________________________________________________
(1). امتاع الأسماع، مقريزى، ص 154
(2). صحيح بخارى، باب مرض النبى و وفاته؛ مسند أبى داود، ج 2، ص 197؛ سنن نسائى، ج 4، ص 13؛ مستدرك حاكم، ج 3، ص 163؛ تاريخ الخطيب، ج 3، ص 262
(3). به كتاب مرزهاى توحيد و شرك، صص 195- 201 مراجعه فرماييد.
(4). تاريخ طبرى، ج 2، ص 441

انصار بر كشتگان خويش سوگوارى مى‏كردند. ناگاه پيامبر صلى الله عليه و آله به خاطرش آمد كه عمويش حمزه، كه شربت شهادت نوشيده است، سوگوار ندارد، از زنان انصار خواست همچنان كه بر نزديكان خود اشك عاطفه مى‏ريزند بر حمزه نيز گريه كنند. «1»
وقتى پيامبر بر مرگ يكى از دخترانش مى‏گريست، عبادةبن صامت از علت گريه پرسيد. حضرت پاسخ دادند: گريه، رحمتى است كه خداوند در نهاد فرزندان آدم قرار داده است و خداوند فقط بر بندگان عطوف خود رحم خواهد كرد. «2»
ولى درگذشت شخصيت‏هاى اسلامى و رهبران دينى حساب ديگرى دارند. سوگوارى در ايّام درگذشت آنان، نه تنها به معناى بى‏صبرى شخصى نيست، بلكه به معناى نوعى حمايت از آنان و دعوت به راه آنان است.
آنان جهادگران واقعى اسلام بودند كه هرگز با ظالمان اموى و عباسى نساختند و شربت شهادت نوشيدند. راهپيمايى و به اصطلاح مردم، هيئت‏هاى عزادارى، براى احياى مكتب آن‏هاست و هر نوع سينه‏زنى و نوحه سرايى، همه و همه به منظور زنده كردن راه و رسم آن‏هاست كه بار ديگر امت اسلامى در دام منافقان ستمگر نيفتند كه «مرگ سرخ به از زندگى ننگين است».
__________________________________________________
(1). مجمع الزوائد، ج 6، ص 120. اين رويداد گويا پيش از سوگوارى «صفيه» براى حمزه بوده است.
(2). سنن ابى داود، ج 2، ص 58؛ سنن ابن ماجه، ج 1، ص 481

نتيجه‏ گيرى‏
1. از اين بيان نتيجه مى‏گيريم كه سوگوارى، گريه و اشك ريختن در فراق عزيزان، رحمتى الهى است و حاكى از كمال انسانى است كه در مقابل سنگدلى كه از هيچ چيز اثر نمى‏پذيرد و به هيچ كسى رحم نمى‏كند قرار دارد.
2. راه پيمايى و عزادارى و نوحه سرايى دسته جمعى براى احياى مكتب، امرى مطلوب است و نه تنها مورد نهى نيست بلكه مورد ستايش است.
3. نوحه سرايى‏ها و راهپيمايى‏هاى شيعه در تاسوعا و عاشورا و در مناسبت‏هاى ديگر، جنبه سياسى دارد و هدف اين است كه بنى اميه را محكوم كنند و همه كسانى را كه لب فرو بسته و مؤيد آن‏ها بوده‏اند از خود طرد كنند تا مظلوميت اهل بيت و ستمگرى اموى‏ها، زنده نگاه دارند.
4. مخالفان عزادارى از آن مى‏ترسند كه مظلوميت اهل بيت و ستمگرى اموى‏ها بار ديگر مطرح گردد و به دنبال مستمسك‏هايى هستند كه شيعه را از اين كار باز دارند. در اين راستا رواياتى را مطرح مى‏كنند كه ما نيز منكر آن‏ها نيستيم، ولى هدف آنان سرپوش نهادن بر اعمال بنى‏اميه و منزوى ساختن خاندان رسالت است.
اگر در اين عزادارى‏ها، كارى بر خلاف دستور الهى صورت گيرد، هيچ عالمى آن را تجويز نمى‏كند و حساب مكتب را بايد از كار برخى از افراطى‏ها جدا كرد.

کتاب پاسخ جوان شیعی

در ميان روايات شيعه تناقض و تضاد وجود دارد؛ به‏ طورى كه برخى از علما كتابى در باره رفع تناقض نوشته‏ اند؟!

پاسخ‏
طراح پرسش خار را در چشم ديگران ديده، ليكن شاخه را در چشم خود نمى‏بيند.
محدّثان اهل سنت نقل كرده‏اند كه پيامبر خدا صلى الله عليه و آله پيوسته از وجود دروغگويان و جاعلان حديث از زبان خود خبر مى‏داد و پيوسته آنان را با آتش دوزخ تهديد مى‏كرد. گاهى مى ‏فرمود:
«لَا تَكْذِبُوا عَلَيَّ فَإِنَّهُ مَنْ كَذَبَ عَلَيَّ فَلْيَلِجُ النَّارَ».
در حديث ديگر فرمود:
«مَنْ كَذَبَ عَلَيَّ فَلْيَتَبَوَّأْ مَقْعَدَهُ مِنَ النَّارِ».
«هر كس بر من دروغ ببندد، جايگاه خود را در آتش آماده بداند».
اين احاديث حاكى از آن است كه در عصر پيامبر صلى الله عليه و آله همان صحابه‏اى كه از نظر اهل سنت همگان عادل‏اند، گاه و بيگاه از زبان‏
______________________________
(1). صحيح بخارى، حديث 106
(2). صحيح بخارى، حديث 107

پيامبر صلى الله عليه و آله دروغ مى‏گفتند و او نسبت به اين كار هشدار مى‏داد.
پس از رحلت حضرت رسول صلى الله عليه و آله جلوگيرى از نقل حديث، سبب شد كه جعل حديث براى كسب مقام و تقرّب به قدرت‏ها آسان شود و در اين مورد، دانشمندان يهود و نصارى كه تظاهر به اسلام كرده بودند، نقش عظيمى در جعل حديث در اسلام را داشتند؛ مانند كعب الأحبار و وهب‏بن منبه و تميم دارى و ….
جعل اين احاديث مايه ظهور تعارض در احاديث نبوى گرديد.
ابن ابى العوجاء در خانه حماد بن مسلم، محدّث نامى اهل سنت پرورش يافت و او در كتاب‏هاى حمّاد دست مى‏برد و احاديثى را جعل مى‏كرد.
در اين مورد كافى است بدانيم‏ بخارى‏ 2761 حديث خود را از 000 600 حديث برگزيده است.
صحيح مسلم 4000 حديث خود را از 000 300 حديث برگزيده است.
مسند احمد قريب 000 30 روايت خود را از 000 750 حديث انتخاب كرد و يك ميليون حديث را حفظ داشت.
همه اين‏ها حاكى از آن است كه بازار جعل حديث در قرن دوم و سوم، براى كسب مقام و ثروت، به قدرى داغ بود كه محدّثان ميليونى در
______________________________
(1). مقدمه ابن خلدون، ص 439
(2). ميزان الاعتدال، ج 1، ص 593
(3). اين شماره با حذف مكررات صحيح بخارى به دست مى‏آيد: ارشاد السارى، ج 1، ص 28؛ شرح صحيح مسلم، نگارش نووى، ج 1، ص 32

ميان راويان ديده مى‏شد.
اگر ساعات عمر پيامبر صلى الله عليه و آله را براى امور مختلف تقسيم كنيد، به دست مى‏آيد كه هرگز آن حضرت وقتى براى گفتن يك دهم اين احاديث را نداشته است! از اين جهت نويسندگان صحاح با تلاش فراوان توانستند معدودى از احاديث را به نام صحيح ضبط كنند.
مسلماً در جعل حديث، تناقض و تعارض فراوانى به چشم خواهد خورد و لذا در همين صحاح، روايات حاكى از «جسم بودن خدا» و «مجبور بودن انسان» فروان است كه صد در صد با روايات تنزيه در تعارض هستند.
اكنون به برخى از علل تعارض در حديث شيعه اشاره مى‏كنيم:
1. تقطيع روايات‏
گاهى برخى از راويان، بخش مورد نظر خود را از روايت نقل كرده و بخش ديگر را حذف نموده‏اند؛ به گونه‏اى كه روايت در صورت ضميمه كردن هر دو بخش، معنايى دارد و در تفكيك معنايى ديگر.
يكى از عوامل ظهور تعارض در روايات شيعه، تقطيع يك روايت به دو قسمت است.
2. نقل به معنى‏
برخى از راويان، لفظ امام را نقل نكرده‏اند. بلكه مضمون و معناى آن را آورده‏اند و همين سبب اختلاف در اخبار و روايات شده است.
3. جعل حديث‏
جعل احاديث ازطريق غلاة؛ مانند مغيرةبن سعيد و ابو زينب اسدى،

معروف به ابوالخطاب است و امام صادق عليه السلام انگشت روى روايات اين افراد نهاد و گفت: اينان بر من و پدرم دروغ مى‏بندند. از اين جهت علماى شيعه به روايات اينان اعتنا نكرده و براى آن‏ها ارزش قائل نشده‏اند. بنابراين، اگر تعارضى به نظر مى‏رسد، برخى جنبه طبيعى و برخى ديگر جنبه تخريبى داشته است. امّا آيا اين تعارض براى ابد باقى مى‏ماند يا علما و دانشمندان با موازين، همه اين‏ها را از هم جدا كرده و تعارض را برداشته‏اند؟ و نويسندگان كتب اربعه پس از تلاش و تهذيب، به جمع احاديث دست زده‏اند و در اين كتاب‏ها از روايت اين جاعلان خبرى نيست.

______________________________
(1). رجال كشى، ص 196، شماره 103
پاسخ جوان شيعى به پرسشهاى وهابيان، ص: 147