شبهه
چرا با این که خداوند علم دارد که ما فلان کار را انجام می دهیم و خوب و بد بودن آن را هم می داند ولی جلوی ما را نمی گیرد؟
جواب
قطعاً خداوند با اراده ی تکوینی خود می تواند که جلوی عمل شما را، جلوی قتل یا ظلم و … را بگیرد ولی از آن جهت که انسان مختار آفریده شده است تا به کمال برسد و جبر هم محال است، اگر خدا جلوی عمل شما را بگیرد شما می شوید موحد جبری که هیچ گاه به کمال و سعادت نخواهید رسید.[1]
و اما برای نقد مسأله ایمان و جبری یا اختیاری بودن آن در احادیث مختلفی هم به این مسأله اشاره شده است از جمله:
در حدیثی از امام صادق(علیه السلام) سوال می شود که چگونه خداوند شخصی را از ایمان به کفر منتقل می کند؟ حضرت می فرمایند: «خداوند عادل است و به ایمان دعوت می کند نه به کفر و کسی که ایمان بیاورد و در ایمانش ثابت قدم باشد، به کفر منتقل نمی شود.»[2]
علامه مجلسی در شرح روایت می فرمایند که: از آن جایی که خداوند عادل است و جز به ایمان دعوت نمی کند این انتقال کفر می تواند به این معنا باشد که آن شخص باطناً نزد خدا مؤمن نیست و به همین دلیل از او سلب توفیق و لطف می شود و در مقابل شخصی که ایمان آورده و ثابت قدم باشد، هم توفیق و لطف الهی شامل حالش می شود هم مؤمن از دنیا می رود.هم چنین اگر قرار باشد که خداوند افراد را از ایمان به کفر منتقل کند این مستلزم ظلم و جور می شود که در حق خداوند محال است چون خداوند داعی ایمان است و این دعوت کردن فعل خداست و ایمان آوردن فعل عبد می باشد.[3]
[1] همان، ص
[2] محمدبن یعقوب، کلینی، اصول کافی، ج2، ص416.
[3] محمدباقر، مجلسی، مرآه العقول، چاپ دوم، نشر دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1404ق، ج11، ص235.
